De Wolfhagener familie Imthorn

Johannes Imthorn

Op 19.3.1637 treedt Johannes Imthorn (gedoopt op 18.11.1606 te Korbach) in het huwelijk met Anna Maria Albracht (gedoopt op 29.10.1609 te Wolfhagen). Dit is een bijzonder huwelijk omdat het een huwelijk is tussen een geboren en getogen Korbacher en een ingezetene uit Wolfhagen want het speelt in de Dertigjarige oorlog (1618-1648) en Korbach (Waldeck) en Wolfhagen (Hessen-Kassel) zijn op dat moment in zekere zin elkaars vijanden. 1637 is voor het gebied Niederhessen het begin van de zwaarste tijd uit haar geschiedenis. Keizerlijke dragonders en Kroaten plunderen het gebied dat bijna ontvolkt is.

Plunderende soldaten tijdens de dertigjarige oorlog
Plunderende soldaten tijdens de dertigjarige oorlog

 

Johannes Imthorn heeft in zijn jeugd al het een en ander aan geweld meegemaakt. Hij is vijftien toen in 1621 in en rond zijn geboortestad Korbach een strijd tussen de landgraaf van Hessen-Kassel en de Waldecker graven ontstaat. Waarschijnlijk verlaat hij in juni 1622 met de Hessische troepen de stad Korbach en begint een loopbaan als soldaat. Het is niet duidelijk wanneer hij zijn onheilspellende bijnaam “Schlagtot” heeft verworven maar dat moet rond 1638 zijn geweest. Johannes wordt op 17.1.1666 te Wolfhagen begraven als korporaal.

Kinderen van Johannes Imthorn

Johannes en Anna Maria krijgen 9 kinderen:

  • Hans Henrich (gedoopt 21.10.1638 begraven 14.5.1718) Hij trouwt op 1.12.1670 met Weintraud von Werla.
  • Anna Catharina (gedoopt 17.12.1640 begraven 31.7.1658.
  • Catharina (gedoopt 11.6.1643 begraven 6.7.1652.
  • Johannes Christoph (gedoopt 14.12.1645 begraven verm. 6.7.1652).
  • Adam (gedoopt verm. 1649 begraven 10.3.1719). Hij trouwt voor de 1e keer op 6.12.1674 met Elisabeth Böddicker. In hun huis was brand uitgebroken die was ontstaan vanuit de bak-oven. Elisabeth wordt half verast in het huis gevonden. Voor de 2e keer getrouwd met Elisabeth … begraven als Elisabeth weduwe van Adam Imthurm. Haar herkomst is niet bekend. Adam is de overgrootvader van Jost Henrich (Justus Hendrik) Imthorn die vóór 1777 naar de Nederlanden gaat.
  • Anna Margaretha (gedoopt 9.5.1654 begraven 12.5.1654).
  • Hermann (gedoopt 21.6.1655 begraven 25.6.1655).
  • Frantz (gedoopt 26.1.1657 begraven 30.1.1657).
  • Elisabeth (gedoopt 27.4.1658).

Van de negen kinderen sterven twee jongens en meisjes vlak na hun geboorte. twee meisjes worden niet ouder dan achttien jaar. twee zonen hebben de volwassenheid bereikt.

Historische ontwikkelingen 17e eeuw

Dertigjarige Oorlog
De godsdienstvrede van Augsburg (1555) heeft de verhouding tussen de rooms-katholieken en de protestanten niet definitief geregeld zodat er steeds conflicten blijven voorkomen. Daarbij komt dat onder de protestanten alleen de lutheranen de in Augsburg afgekondigde tolerantie genieten. De gereformeerde calvinisten, die echter talrijk zijn, bezitten geen wettelijk statuut.
Vanuit het zuiden (Beieren, Oostenrijk) ontstaat de Contrareformatie die tot doel heeft om de kerkelijke eenheid en de politieke hegemonie van de keizer, die na de troonsafstand van Karel V ernstig bedreigd is, te herstellen. In 1608 en 1609 komen twee vijandige vorstenverbonden tot stand. De Protestantse Unie en Katholieke Liga.
De Dertigjarige Oorlog duurt van 1618 tot en met 1648 en kent vier perioden:

  • De Boheems-Paltische periode is de eerste periode en duurt van 1618 tot 1620 waarin de katholieke keizer Ferdinand II strijdt tegen de protestantse keurvorst Frederik V die een gecombineerd Boheems-Palts leger aanvoert. Deze strijd wordt door de keizer in 1620 gewonnen.
  • De Deense periode is de tweede periode en duurt van 1620 tot 1629. Hier speelt de strijd tussen de keizer en Christiaan IV van Denemarken. Christiaan IV viel, met steun van Frankrijk, Zweden, Nederland en Engeland, Duitsland binnen. Ook deze periode wordt door de keizer gewonnen. Hij verslaat Christiaan IV en de Vrede van Lübeck wordt in 1629 getekend.
  • De Zweedse periode is de derde. In deze periode valt Gustaaf van Zweden in 1630 Duitsland binnen. Hij wil opkomen voor het protestantisme én hij wil zijn gebied uitbreiden. Gustaaf wordt in 1634 bij Nördlingen verslagen door de keizerlijke troepen waarna in 1635 de Vrede van Praag wordt getekend.
  • De Franse periode is de vierde. Deze periode duurt van 1635 tot 1648. Tijdens deze periode profiteert Frankrijk van de Zweedse opmars en dringt door tot aan de Rijn. Ook de Duitse vorsten als Bernard van Saksen en de keurvorst van Trier sluiten zich erbij aan. De Fransen en de Zweden dringen diep in Duitsland door en de keizer is gedwongen vrede te sluiten. In 1648 worden de verdragen van Westfalen gesloten. Hiermee komt er een eind aan de eenheid van paus en keizer en de vorsten en staten van Duitsland worden feitelijk onafhankelijk.

 

Hessen-Kassel

Willem IV van Hessen-Kassel voert een gedegen financieel beleid en een vreedzame buitenlandse politiek. Zijn zoon Maurits de Geleerde bekeert zich tot het calvinisme en strijdt aan de zijde van Zweden in de Dertigjarige Oorlog (1618-1648). Hij treedt in 1627 af ten gunste van zijn zoon Willem V de Standvastige onder wie Hessen-Kassel door de keizerlijke troepen wordt bezet. Zijn weduwe Amalia Elisabeth van Hanau-Münzenberg (kleindochter van Willem I van Oranje), die als regentes optreedt namens haar minderjarige zoon Willem VI herovert het echter en ontvangt bij de Vrede van Westfalen (1648) enig extra grondgebied.

Schloss Wilhelmshöhe, Kassel
Schloss Wilhelmshöhe, Kassel. (foto: 2008, Peter Imthorn).

Landgraaf  Willem VII sterft reeds voordat hij de meerderjarige leeftijd heeft bereikt en wordt in 1670 opgevolgd door zijn broer Karel. Om zijn kas te spekken begint hij zijn legers te verhuren aan andere naties zodat Hessische soldaten in de meeste oorlogen van die tijd meevechten. Deze verhuur is zo massaal dat ook de Duitse huursoldaten uit andere Duitse landen “Hessen” worden genoemd. Zijn zoon Frederik I, die door zijn huwelijk ook koning van Zweden is, wordt in 1751 opgevolgd door zijn broer Willem VIII die aan de Britse zijde in de Zevenjarige Oorlog strijdt. Frederik II zet de praktijk van het verhuren soldaten voort door zijn zwager de Britse George III van troepen te voorzien in de Amerikaanse Onafhankelijksoorlog.

Korbach tussen de graven van Waldeck en de Hessische landgraven

Na de dood van landgraaf Lodewijk IV in 1604 vallen de Boven-Hessische gebieden (Zuid-Hessen) ook in handen van landgraaf Maurits (Moritz). Deze Maurits voert in 1604 de gereformeerde “Punten van verbetering” in die hij ook de Boven-Hessische gebieden wil opleggen. Dit wordt er de hoofdzaak van dat tijdens de Dertigjarige Oorlog het “Lutherse” Hessen-Darmstadt voortdurend de kant van de katholieke keizer kiest en het “Gereformeerde” Hessen-Kassel de kant van de protestantse macht. Zijn machtsambities doen hem in de Dertigjarige Oorlog voor Frankrijk en Zweden kiezen. De sterke oppositie hiertegen veroorzaakt in 1627 zijn aftreden.

De stad Korbach is een zelfbewuste gemeenschap met een sterke onafhankelijkheidsdrang en wordt hoe langer hoe meer ontevreden over de macht die de Waldecker graven uitoefenen. De graven willen de verschillende privileges inperken die de stad in de loop der tijd heeft verworven. De Korbachers proberen de de naburige Waldecker graven uit te spelen tegen de verre Hessische landgraven die op hun beurt weer aanspraak maakten op de heerschappij over de graafschappen. Pogingen van de landgraven van Hessen-Kassel om de macht van de Waldecker graven in te perken stuitten weer op verzet van de keizer en het lutherse deel van Hessen.

Korbach, Kilianskirche
Toren van de Kilianskerk te Korbach. Links op de foto het Roland beeld in de muur van het nieuwe raadhuis. De Roland is het teken dat een stad zelf recht mag spreken.

Nadat landgraaf Maurits van de problemen van de Korbachers op hoogte is gesteld rukte hij op 23 november 1621 vanuit Wolfhagen met achtduizend ruiters en voetvolk het graafschap in. Hij verscheen de volgende ochtend voor Korbach waar hij geen weerstand ondervind en zelfs vredelievend werd binnengelaten door de burgemeester, gemeenteraad en de burgerij. Landgraaf Maurits rijdt met zijn zoon landgraaf Wilhelm en een deel van zijn troepen Korbach binnen. De overige troepen worden over de omliggende dorpen verdeeld. Landgraaf Maurits verzekert de burgemeester, gemeenteraad en de gemeente dat hij niet gekomen is om ze te onderdrukken maar om hun oude privileges, vrijheden en rechten te beschermen en te herstellen en om ze te vrijwaren van onrechtmatige onderdrukking. De Korbacher bevolking bedankt hem daarvoor. Op bepaling van de landgraaf moeten de Korbacher burgers en burgerinnen in de Kilianskerk bijeenkomen waar de hofprediker van de landgraaf een preek houdt over de tekst: “Vreest God en eert de koning” waarin hij de van de plichten van de overheid tegenover zijn onderdanen en van de plichten van de onderdanen tegenover de overheid predikt.

Kilianskirche Portaal
Het zuidportaal van de Kilianskerk, Korbach

Landgraaf Maurits verklaart dat de grafelijke familie van Waldeck geen rechtstreekse rijksgraven zijn en dat zij onderdanen van Hessen zijn en daarom verantwoording moet afleggen aan de (land)graven van Hessen. De graven van Waldeck zijn hun zeggenschap kwijt en verliezen al hun rechten op zowel de stad Korbach als op de graafschap. Landgraaf Maurits bezet de gehele graafschap behalve de slotten Waldeck en Arolsen.

Slot Waldeck
Slot Waldeck (foto: 2019, Peter Imthorn)

De Waldecker graven zijn echter geduchte tegenstanders. Graaf Wolrad vlucht naar Holland om te voorkomen dat de landgraaf van daaruit ondersteuning zou krijgen en graaf Christian reist naar de keizer om hulp te vragen. De keizer beveelt (op 23.3.1622) de landgraaf, onder bedreiging van de rijksban, om het graafschap Waldeck te verlaten en alle ingevoerde vernieuwingen terug te draaien. In juni 1622 verlaat de Hessische bezetter Korbach. De rijks-hof-raad veroordeelt de landgraaf tot een schadevergoeding van 95.740 rijkstalers welke echter nooit betaald is en later door de graven is kwijtgescholden. De stad Korbach moet zwaar boeten voor het verzet tegen de graven. Die bezetten de stad opnieuw en herstellen op 28 december 1623 de situatie van 1621 maar die wordt al op 14 februari 1624 vervangen door een nieuw en definitief verdrag tussen de stad en de graven. Dit verdrag dat 23 punten bevat wordt voor de komende twee eeuwen een bestanddeel van de gemeentelijke grondwet van de stad Korbach. Het bezegelde definitief de opheffing van de vrijheden en privileges die de stad al vanouds bezat.

De grote brand in 1664

Bij de grote brand van 1664 in Korbach zijn met de afgebrande huizen ook de brouwrechten die verbonden waren aan die huizen verloren gegaan. Juist die rechten en het recht om schapen te houden speelden onder de bevoorrechten van de vrije stad een grote rol. Daarom bestreden de Waldecker graven die rechten van de burgers van Korbach. Als we aannemen dat de familie (Christoffel) Imthorn (zie de Korbacher familie Imthorn) in het bezit is van het bewuste huis is kunnen we wel stellen dat ze zeer geïnteresseerd zijn in het ingrijpen van landgraaf Maurits.

Wolfhagen

Wolfhagen, kopergravure, Merian, 1630
Wolfhagen, kopergravure, Merian, 1630